| Związek frazeologiczny |
Mit o... |
Objaśnienie |
| Nić Ariadny |
Tezeuszu |
Wyjście z rudnej sytuacji. Tezeusz otrzymał ją od Kreteńskiej królowej, nić pozwoliła mu wyjść z labiryntu Minotaura.
|
| Stajnia Augiasza |
Heraklesie |
Bród, nieład, miejsce szczególnie zaniedbane. Oczyszczenie stajni, w której nie sprzątano przez 30 lat było jedną z 12 prac Heraklesa.
|
| Syzyfowa praca |
Syzyfie |
Nadaremna, bezsensowna praca. Król Koryntu - Syzyf był przyjacielem bogów, który kilkakrotnie ich przechytrzył: ujawniał ich tajemnice, uwięził bożka śmierci Tanatosa, uciekł z Hadesu. Za swoją zuchwałość musiał wtaczać głaz pod górę, z gdy ten był już u szczytu staczał się i Syzyf rozpoczynał na nową swoją pracę.
|
| Róg obfitości |
narodzinach świata |
Bogactwo, źródło obfitości. To róg kozy Amaltei, której mlekiem został wykarmiony Zeus. To on pobłogosławił róg i od tej pory napełniał się wszystkim czego zapragnął jego posiadacz.
|
Tytaniczna praca
|
- |
Praca wyczerpująca, bardzo ciężka. Tytani - olbrzymy i siłacze, z którymi o władzę walczył Zeus.
|
| Pięta Achillesa |
Wojna trojańska |
Słaby punkt, słaba strona. Bogini morska Tetyda aby zapewnić synowi nieśmiertelność zanurzyła jego ciało w Styksie (rzeka umarłych) uodporniając je tym samym na wszelkie rany.
|
| Koń trojański |
Wojna trojańska |
Podstęp, fałszywość, niebezpieczny dar, ukryte niebezpieczeństwo. Pod koniec 10. roku wojny, Grecy udali rezygnację z oblężenia, pozostawili po sobie jedynie ogromnego drewnianego konia. Trojanie wprowadzili dar do miasta nie wiedząc, że w środku kryje się oddział rycerzy. Grecki podstęp spowodował upadek Troi.
|
Jabłko niezgody / Złote jabłko / Jabłko dla najpiękniejszej
|
Wojna trojańska |
Przyczyna, źródło konfliktu. Jabłko dla najpiękniejszej zostało rzucone przez boginię niezgody Eris. O rozstrzygnięciu sporu: która z bogiń: Hera, Atena czy Afrodyta ma otrzymał jabłko decydował Parys. Przekazał jabłko Afrodycie w zamian za obietnicę poślubienia najpiękniejszej kobiety na świecie.
|
| Tarcza Achillesa |
Wojna trojańska |
Ochrona, nietykalność.
|
| Męki Tantala |
Tantal |
Niespokojne pragnienie czegoś, wielkie cierpienie. Król Tantal chciał sprawdzić czy bogowie faktycznie są wszechwiedzący, poczęstował ich więc potrawą sporządzoną z ciała syna. Zeus przywrócił chłopu życie, a Tantala skazał na wieczny głód i pragnienie.
|
| Olimpijski spokój |
- |
Niezmącony spokój, powaga, panowanie nad emocjami. W czasie starożytnych igrzysk olimpijskich przerywano walki i wojny.
|
| Paniczny strach |
Panu |
Przerażenie. Bożek Pan, gdy był rozgniewany krzykiem wzbudzał lęk i strach. |
| Pod Egidą |
narodzinach świata |
Pod patronatem, opieką. Egida to tarcza, którą Zeus wykonał ze skóry kozy Amaltei.
|
| Argusowe Oko |
Herze |
Czujny wzrok |
| Złote runo |
Argonauci (50 bohaterów greckich)
|
Szczęście, coś cennego ale trudnego do zdobycia. Wyprawa na statku Argo do Kolchidy po złote runo czarodziejskiego baranka.
|
| Ikarowy lot |
Dedalu i Ikarze |
Śmiałe przedsięwzięcie, tragiczne w skutkach, marzenia kończące się katastrofą.
|
| Pola elizejskie |
-
|
Kraina szczęścia. Rajski zakątek Hadesu. Przenieść się na pola elizejskie - umrzeć.
|
| Miecz Damoklesa |
Historia starożytna |
Grożące niebezpieczeństwo. |
| Węzeł gordyjski |
Historia Wielkiego Aleksandra |
Problem trudny do rozwiązania, skomplikowany. Kunsztowny węzeł z łyka w świątyni Zeusa w Gordion. Osoba, która go rozwiąże miała zostać władcą Azji Mniejszej. Aleksander Wielki przeciął go mieczem.
|
| Labirynt |
Tezeuszu |
Zawikłania, problemy. Labirynt został zaprojektowany na polecenie króla Minosa na Krecie przez Dedala. Zamieszkał w nim Minotaur.
|
| Kompleks Edypa |
Labdakidach |
Miłość do matki, nienawiść do ojca. |
| Narcyz |
Narcyzie |
Człowiek zakochany w sobie. |
| Objęcia Morfeusza |
Morfeuszu |
Sen. |
| Strzała amora |
Erosie |
Miłość. |
| Szata (koszula) Dejaniry |
Heraklesie |
Przywiązanie, które powoduje cierpienie i ból. Umierający centaur Nessos chciał zemścić się na Heraklesie. Polecił jego żonie swoją krew jako środek, który zapewni jej miłość męża. Żona nasączyła koszulę Heraklesa krwią, która wywoływała i niego straszne męki. Uwolnili go od nich dopiero bogowie ofiarowując mu nieśmiertelność.
|
| Ośle uszy |
Midasie |
Symbol głupoty. |
| Ambrozja |
- |
Coś bardzo smacznego.
|
| Prokrustowe łoże |
-
|
Nieludzkie cierpienia. Proktus napadał na ludzi, a następnie obcinał im nogi lub rozciągał aby dopasować rozmiarem do swego łoża.
|
| Między Scyllą a Charybdą |
Odyseuszu |
Być w bardzo niebezpiecznej sytuacji, gdzie zagrożenie czai się z obu stron. |
Chimeryczny charakter
|
-
|
Osoba kapryśna, dziwaczna, nieprzewidywalna. Od Chimery- potwora łączącego cechy lwa, kozy i węża. |
Czapka niewidka
|
Hadesie
|
Daje możliwość pozostawania niewidzialnym. Posiadał ją Hades
|
Drakońskie prawo
|
-
|
Prawo surowe, o charakterze zemsty. Drakon to imię prawodawcy i reformatora. |
Kraina cieni
|
-
|
Czyli grecki Hades, świat umarłych.
|
Miłość lesbijska
|
komedia attycka wyśmiewająca Safonę jako osobę nieobyczajną
|
Termin określający miłość dwóch kobiet.
|
Nić żywota
|
-
|
Oznacza los, przeznaczenie. Według Hezjoda przędzie ją Mojra Kloto.
|
Nike
|
-
|
Symbolizuje zwycięstwo, tryumf, istoty, która niesie wieść o wygranej.
|
Puszka Pandory
|
Prometeuszu
|
Źródło nieszczęść i kłopotów. Pandora otrzymała puszkę w posagu od Zeusa. Wbrew ostrzeżeniom puszka została otwarta i uwolniło się zamknięte w niej zło, nieszczęście, plagi, choroby, które do dziś dnia nękają ludzkość.
|
Pegaz
|
-
|
Skrzydlaty koń Zeusa. Dosiąść Pegaza, czyli próbować sił w poezji, pisać wiersze.
|
Pępek świata
|
-
|
Najważniejsza osoba, rzecz. Świątynię w Delfach uznawano za środek świata.
|
Powrót do Itaki
|
Odyseuszu
|
Powrót do domu, ojczyzny.
|
Pyrusowe zwycięstwo
|
-
|
Zwycięstwo opłacone nadmiernymi ofiarami. Od imienia króla Epiru - Pyrrusa
|
Wejść na Parnas
|
-
|
Osiągnąć sukces, np. literacki. Górę Parnas uważano za siedzibę poezji i muzyki.
|
Woda latejska
|
-
|
Woda dająca zapomnienie. Od rzeki zapomnienia Lete w Hadesie.
|
Wróżba Tejrezjasza
|
-
|
Mądre, przenikliwe przewidywanie przyszłości. Tejrezjasz - ślepy wróżbita, który w młodości stracił wzrok, gdy ujrzał nagą Atenę w kąpieli. W zamian Zeus dał mu życie 7 razy dłuższe niż innym ludziom i dar jasnowidzenia.
|