Mit o wojnie trojańskiej

Tytuł: Mitologia
Podtytuł: Oblężenie Troi
Autor: Jan Parandowski

Streszczenie mitu o wojnie trojańskiej

Bogini morska Tetyda była tak piękna, że zarówno Zeus i Posejdon starali się o jej rękę. Ich zapał ostudziła Temida przypominając, że Tetyda urodzi syna potężniejszego niż jej ojciec. Postanowiono zatem wydać ją za księcia tesalskiego Peleusa, który właśnie się w niej zakochał. Ona jednak nie darzyła go miłością i za każdym razem gdy się do niej zbliżał zmieniała swą postać w lwa lub płomienie. W końcu jednak doszło do zaślubin, na uroczystości zjawiło się wielu bogów z pięknymi podarkami. Nie zaproszono jedynie bogini niezgody Eris, ta zjawiła się niespodziewanie i rzuciła na stół jabłko z napisem Dla najpiękniejszej. O jabłko zaczęły się kłócić Hera, Atena i Afrodyta, wtedy Zeus ogłosił, że sędzią w sporze zostanie Parys, syn króla Troi Priama. Zanim się urodził jego matce Hekabe przyśniło się, że urodziła żagiew, od której spłonęło całe miasto. Od wróżbitów dowiedziała się, że jej dziecko stanie się przyczyną zagłady państwa. Wtedy noworodka oddano pasterzom, aby wynieśli go w góry i porzucili. Kilka dni później jeden z pasterzy zobaczył jak karmi je niedźwiedzica, zrobiło mu się żal chłopca. Wziął go do domu i wychowywał jak własnego syna. O swoim królewskim pochodzeniu chłopiec dowiedział się od Hermesa.

Venus – Dante Gabriel Rosetti (1867) Wenus trzyma jabłko niezgody
Źródło: Partenon [online]. Wikipedia : wolna encyklopedia, 2010-12-14 21:57Z [dostęp: 2010-12-16 22:24Z]. Dostępny w Internecie: http://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:Dante_Gabriel_Rossetti_-_Venus_Verticordia.jpg&oldid=46732555

Hera zaproponowała Parysowi w zamian za wygraną bogactwo i sławę, Atena orzekła, że uczyni go najmądrzejszym z ludzi, a Afrodyta obiecała mu najcudniejszą kobietę na świecie – Helenę.  Parys wiele się nie zastanawiając wybrał Afrodytę.

Jakiś czas później Parys wziął udział w igrzyskach olimpijskich, gdzie wszyscy zachwycali się jego umiejętnościami i urodą, przyjęto go nawet na dwór. Wyjaśniała się także w końcu tajemnica jego pochodnia. Stary król Priam i jego żona bardzo się ucieszyli i zapomnieli o złej wróżbie.

Parys wraz z dworem wybrał się na wizytę do Sparty. Został serdecznie przyjęty na dworze, jednakże król Menelaos musiał pilnie wyjechać. Jeszcze tej samej nocy Parys pogwałcił święte prawo gościnności i porwał Helenę do Troi. Zadecydowano o wojnie, dowódcą wojsk greckich został Agamemnon. Z całej Grecji nadciągały potężne armie, ze swoimi dowódcami (Ajaks drugi Ajaks, Diomedes, Odyseusz, Menelaos, Idomenus, Nestor) aby walczyć przeciwko Trojańczykom. Nie było tylko Achillesa, którego obecność, jak przewidzieli wróżbici miała przesądzić o losach wojny. Gdy o przepowiedni dowiedziała się Tetyda postanowiła ukryć syna na dworze Likomedesa przebranego za córkę królewską. Agamemnon wysłał na poszukiwania Odyseusza, który podróżował po dworach z różnymi pachnidłami i biżuterią. Oczy jednej z księżniczek ożywiły się dopiero na widok pięknego miecza, jaki wyciągnął Odyseusz. Wtedy już Odyseusz wiedział, że to Achilles. Opowiedział  Achillesowi o wspaniałej wojnie i sławie, która go czeka.

Tymczasem greckie statki nie mogły wypłynąć z portu z powodu ciszy morskiej. Poradzono się wróżbity Kalchasa. Stwierdził, że Artemida jest zagniewana i domaga się złożenia jej ofiary z córki Agamemnona, Ifigenii. W ostatnim momencie zanim dziewczynę pchnięto nożem ukazała się Artemida, która w ofierze kazała złożyć łanię, a Ifigenię uczyniła swoją kapłanką.

Grecy zobaczyli węża, który pożerał 8 piskląt i ich matkę. Wtedy Kalchas ogłosił, że będą wojować 9 lat i w 10 roku pokonają Trojan.

Zanim Grecy przystąpili do działań wojennych, wysłali poselstwo (Odyseusza i Menelaosa) po Helenę, Trojanie jednak odmówili. Przystąpiono do działań wojennych, które następowały dość powoli. Miasto dzielnie się broniło. Upłynęło już 10 lat wojny. W obozie Greckim wybuchła zaraza. Apollo mścił się za na Agamemnonie, gdyż ten porwał jego kapłankę Chryzesę. Postanowiono, że Agamemnon odda brankę bogu. Agamemnon z zemsty postanowił odebrać Achillesowi jego brankę – Bryzeidę. Achilles rozgniewany oznajmił, że przestaje walczyć. Tymczasem Hektor przepędził Greków, aż na ich statki. Patroklos przyjaciel Achillesa poprosił go wtedy o zbroję, aby wspomóc ginących towarzyszy. Trojanie sądzili, że walczy z nimi Achilles. Przegonił ich aż pod bramy miasta. Zatrzymał go dopiero Hektor, zabił Patroklosa w pojedynku. Hektor zdjął zbroję z przeciwnika i zobaczył, że to nie Achilles. Ten przyszedł na pole bitwy, posypał głowę Patroklosa popiołem i strasznie płakał. Wtedy z morza wyszła jego matka i dała mu jeszcze piękniejszą zbroję. Rozwścieczony Achilles gromił steki nieprzyjaciół. Drogę zagrodził mu dopiero bóg rzeki Skamander, gonił Achillesa i gdyby Hera nie wezwała na pomoc Hadesa zapewne by utonął. Achilles zaczął gonić trojańskie wojsko, ale wszyscy zdążyli uciec do miasta. Za wyjątkiem jednak Hektora, który czekał na Achillesa. Gdy zobaczył jego gniewne spojrzenie zaczął uciekać, trzy razy okrążyli Troję. Widząc co się dzieje Zeus położył na szli losy obu bohaterów, los Hektora spadł do Hadesu. Pojedynek nie trwał długo, Achilles zabił Hektora jednym celnym ciosem. Zdarł zbroję z przeciwnika, przywiązał jego ciało do rydwanu i ciągnął je za sobą.

Nocą Priam udał się do obozu przeciwnika aby wykupić ciało syna. Achilles widząc jego łzy wzruszył się i pozwolił mu zabrać ciało. Uroczystości pogrzebowe trwały 12 dni. Niedługo po nim zginął Achilles ugodzony strzałą Parysa. Ajaks i Odyseusz kłócili się o jego zbroję, dostał ją Odyseusz, a Ajaks wpadł w szał i wyrżnął stado barnów, gdy się opamiętał widząc swoją hańbę popełnił samobójstwo. Niedługo później zginął także Parys, a Helenę wydano za jego brata Deifoba. Diomedes i Odyseusz zakradli się do świątyni Ateny aby wykraść palladion – cudowny posąg, który zapewniał Troi, że nie zostanie zdobyta. Gdy posąg zniknął Trojanie wiedzieli, że ich klęska jest bliska. Kilka dni później Trojanie poczuli wielką radość widząc odpływające okręty greckie. Zobaczyli też wielkiego drewnianego konia, potraktowano go jak zdobycz i wprowadzono do miasta. Kasandra, która miała moc jasnowidzenia ostrzegała, aby nie wprowadzać konia, ale okrzyknięto ją wariatką. Wszyscy bawili się, śpiewali i tańczyli dopóki nie zmorzył ich sen. We wenętrzu  drewnianego konia siedziało 12 najlepszych rycerzy greckich z Odyseuszem, który wymyślił podstęp. W nocy  żołnierze wyszli i otworzyli bramy miasta. Wpuścili żołnierzy z okrętów, które jedynie ukryły się za pobliską wysp. Trojanie mordowali i brali w niewolę. Menelaos zabił Deifoba i pogodził się z Heleną.

Szczegółowy plan mitu o wojnie trojańskiej

  1. Starania Zeusa i Posejdona o rękę Tetydy
  2. Przestroga Temidy
  3. Wydanie Tetydy za księcia Peleusa
  4. Uczta weselna z udziałem wszystkich bogów za wyjątkiem bogini niezgody Eris
  5. Zjawienie się niepożądanego gościa (Eris)
  6. Złote jabłko dla najpiękniejszej
  7. Kłótnia Hery, Ateny i Afrodyty o jabłko
  8. Na sędziego sporu wybrano pasterza Parysa, syna Priama króla Troi
  9. Wyjaśnienie tajemniczego pochodzenie Parysa (Gdy Parys się urodził matka oddała go pasterzom aby ci porzucili go w górach, gdyż zgodnie z przepowiednią przez jej syna w przyszłości zagładzie ulegnie całe miasto. Chłopca wychowali pasterze, więc ten nic o swoich rodzicach i przeznaczeniu nie wiedział.)
  10. Rozstrzygnięcie konkursu i zwycięstwo Afrodyty, która obiecała Parysowi najpiękniejszą kobietę na świecie
  11. Igrzyska na dworze
  12. Odkrycie pochodzenia Parysa i przyjęcie go na dwór
  13. Parys powraca do Troi
  14. Wyprawa księcia trojańskiego (Parysa) do Sparty w gościnę do Menelaosa
  15. Wyjazd Menelaosa
  16. Parys porywa żonę Menelaosa – Helenę do Troi
  17. Wypowiedzenie wojny przez Greków. Dowództwo obejmuje Agamemnon
  18. Zaginięcie Achillesa – matka Tetyda ukryła go na dworze Likomedesa, gdy dowiedziała się, że bez niego Troja nie zostanie zdobyta
  19. Odyseusz poszukuje na różnych dworach Achillesa, odnajduje go przebranego za księżniczkę
  20. Odyseusz poznaje Achillesa i zabiera go na wojnę
  21. Achilles gotuje się do wojny
  22. Cisza morska
  23. Ofiara z młodej Ifigenii dla Artemidy (przepowiednia Kalchasa)
  24. Ofiara z łani, Ifigenia zostaje kapłanką
  25. Agamemnon wysyła posłańców: Odyseusz i Menelaosa po Helenę
  26. Odmowa Trojan
  27. Zemsta Grecji i rozpoczęcie dziesięcioletniej wojny
  28. Achilles wsławia się w walce, boją się go wszyscy trojanie
  29. Agamemnon zabiera Achillesowi brankę Bryzeidę, a ten wycofuje się z walki
  30. Śmierć Patroklesa w pożyczonej od Achillesa zbroi – w walce z Hektorem
  31. Tetyda przekazuje Achillesowi nową zbroję od Hefajstosa
  32. Zemsta Achillesa, który zabija wielu żołnierzy w tym także Hektora którego ciało bezcześci wlokąc za rydwanem
  33. Priam przybywa do Achillesa by wykupić jego zwłoki
  34. Wielka rozpacz Priama po zmarłym Hektorze i 12 dni uroczystości pogrzebowych
  35. Parys zabija Achillesa strzałem w piętę
  36. Kłótnia Ajaksa i Odyseusza o zbroję
  37. Zbroja dla Odyseusza
  38. Śmierć Parysa
  39. Ślub Heleny z Deifobem
  40. Diomedes i Odyseusz wykradają cudowny posąg Ateny z jej świątyni, dopóki był on w Troi nikt nie mógł zdobyć miasta
  41. Grecy pozorują rezygnację z oblężenia miasta, a rzekomo w darze zwycięzcom pozostawili ogromnego drewnianego konia
  42. Trojanie wprowadzają dar do miasta, w środku ukryło się 12 najlepszych greckich żołnierzy
  43. Otwarcie bram miasta dla pozostałych żołnierzy, którzy ukryli się na statkach w pobliskiej zatoczce
  44. Rzeź mieszkańców Troi
  45. Menelaos zabija Deifoba i zabiera Helenę ze sobą
  46. Radość Greków
  47. Menelaos wraca do Sparty z Heleną, która od tego czasu była idealną żoną

Bohaterowie mitu o wojnie trojańskiej

GRECY = ACHAJE:

  • Achilles – syn Peleusa i Tetydy
  • Agamemnon – król Argos i Myken, brat Menelaosa
  • Ajaks – syn Telamona, ze swoim bratem
  • Teukrem – brat Ajaksa, świetny łuczniki
  • Drugi Ajaks – syn Oileusa, najlepiej rzucał dzidą
  • Diomedes – o głosie donośnym, dowodził młodzieżą argejską
  • Nestor – doświadczony wojownik
  • Odyseusz – z Itaki, dowodził dwunastu okrętom
  • Idomeneus – wódz kreteńczyków, kopijnik wyborny
  • Menelaosa – król Sparty, to jemu porwano żonę

TROJANIE:

  • Priam – stary król Troi
  • Parys – syn Priama, przez niego Troja spłonęła
  • Hektor – syn Priama, najdzielniejszy wojownik trojański, walczył o swoją rodzinę i ojczyznę.

Z mitu wzięły swój początek dwa związki frazeologiczne

  • Jabłko niezgody –  oznacza przyczynę, źródło konfliktu.
  • Koń trojański – oznacza odstęp, fałszywość, niebezpieczny dar, ukryte niebezpieczeństwo.