Wergiliusz

Wergiliusz, Publius Vergilius Maro (70-19 r p.n.e.)

Był synem zamożnego garncarza. W wieku młodzieńczym przeżył okres wojen domowych w Rzymie, a po zwycięstwie Oktawiana w epoce spokoju, rozkwitu kultury narodowej rozwijał swe zdolności twórcze, pod opieką Mecenasa. (Mecenas – najbardziej wówczas znany opiekun poetów, imię tego polityka i doradcy Oktawiana Augusta oznacza zresztą do dziś protektora artystów. Mecenatem zaś określamy opiekę nad sztuką, literaturą bądź nauką). Na nagrobku poety wyryto napis, który odzwierciedla poetyckie credo poety: Opiewałem pastwiska i wieś wodzów. Poeta napisał: Bukoliki (sielanki z życia pasterzy), Georgiki (poemat o rolnictwie) i Eneidę (epopeja wzorowana na Homerze). Szczególnym autorytetem poeta stał się w średniowieczu dzięki Eklodze IV, w której zapowiedział nadejście złotego wieku po narodzinach cudownego Dziecka, co św. Augustyn zinterpretował jako narodziny Jezusa. W renesansie Dante uczynił go w Boskiej komedii swoim mistrzem i przewodnikiem po Czyśćcu i Piekle.

Dzieło Wergiliusza  Georgiki to wspaniały poemat dydaktyczny w 4 księgach, zadedykowany Mecenasowi, który prawdopodobnie podsunął poecie pomysł. Utwór jest pochwałą codziennego wysiłku człowieka. Znękany wojnami Rzym potrzebował bowiem nowych ideałów i bohaterów. W miejsce walki pojawia się więc praca, a rycerza zastąpił oracz. Georgiki były uwikłane w aktualną sytuację polityczną. Wergiliusz napisał je na żądanie cesarza.

Natomiast Eklogi (Bukoliki), które nawiązują do greckiego wzoru sielanek Teokryta, przenoszą czytelnika do Arkadii- mitycznej krainy wiecznej wiosny, łagodnych cierpień miłosnych. Arkadię zamieszkują subtelni pasterze- poeci, wyraża odwieczne marzenie człowieka o szczęśliwym życiu z samym sobą i cudownym rytmem natury. Najciekawszym utworem tego cyklu jest sławna Ekologa VI, pełna niejasnych proroctw o narodzinach cudownego dziecka, które przyniesie światu błogosławiony pokój (chrześcijanie uznają, że chodzi tu o Chrystusa).

Ukoronowaniem twórczości Wergiliusza był wzorowany na Homerze epos o mitycznych początkach Rzymu, zatytułowany Eneida. Tytuł wywodzi się od imienia Eneasza, który po upadku rodzinnego miasta, tak jak Homerowy Odys, wyruszył w długą wędrówkę przez fantastyczne krainy. Jej kresem była Itaka. Tu czekała jeszcze bohatera wojna z dzielnym i szlachetnym Turnusem o nową ojczyznę i piękną Lawinię, co nawiązuje wyraźnie do treści Iliady. Epos Wergiliusza jest jednak o wiele bardziej przejrzysty i ułożony, niż pierwotny tajemniczy poemat Homera. Eneida obejmuje 12 ksiąg, w których relacjonuje dzieje Eneasza, który zbiegł z płonącej Troi. Utwór składają się z dwóch części:

• I część obejmuje księgi I do VI naśladująca Odyseję, ukazuje wędrówki Eneasza. W czasie tułaczki trafia do Afryki, jest gościem królowej Kartaginy, która tak go pokochał, że gdy odszedł popełniła samobójstwo. Eneasz po klęsce swego miasta usiłuje założyć wygnańcom trojańskim nową ojczyznę i poszukuje jej. Znajdzie ją w Lacium, z którego kiedyś narodzi się Rzym.
• II część to księgi VII do XII podobna do Iliady. Ukazuje wojnę o Lacium, które szturmują wojska Eneasza.

Eneasz uosabia cnoty obywatelskie i w całości poświęca się swojej misji.

Fragment Eneidy, księga II – Pożar Troi: Hektor przepowiada w proroczym śnie pożar Troi. Po skończonym śnie syn bogini wybiega na dach i faktycznie dostrzega pożar, próbuje pomóc w walce z ogniem ale za bardzo sam nie wie jak. Chwyta za miecz i biegnie, ponieważ najważniejsze jest aby pięknie zginąć w bitwie.

Wergiliusz, a Homer – różnice:

• Bogowie Wergiliusza respektują normy moralności ludzkiej, bogowie Homera żyli często w sprzeczności z zasadami etyki.
• U Wergiliusza bohaterstwo podporządkowane jest idei patriotycznej i ukazane jest w klimacie cierpienia.
• Wojna według Wergiliusza tak zwycięska jak i przegrana jest źródłem nieszczęścia ludzi i gniewu bogów.
• Homer to żywioł, Wergiliusz zaś to rozum, patriotyzm i narodowa duma.