Sokrates

Sokrates (469 – 399 p.n.e.)

Wielki filozof ateński. Miał nieznośną żonę Ksantypę i dwóch synów. Był nauczycielem Platona i pośrednio Arystotelesa. Nie zostawił po sobie żadnych pism, a jego poglądy znamy z relacji Platona. Stworzył podstawy etyki i logiki. Głosił pogląd o istnieniu absolutnego dobra, a poznawanie go i dążenie do niego to zadanie prawdziwego, myślącego człowieka. Swoich poglądów nie spisał, ale nazwał je. Prowadził dyskusje na placach i ulicach Aten. Nie dbał o swój wygląd, toteż zazwyczaj był obdarty, ale zawsze otoczony wianuszkiem uczniów. Gdy miał 70 lat oskarżono go o demoralizację młodzieży i wprowadzanie nowych bogów za co skazany został na śmierć poprzez wypicie cykuty. Metodą przekonywania Sokratesa było zadawanie umiejętnych pytań i prowadzenie do dyskusji. Rozmawiał z młodymi ludźmi o nurtujących ich problemach. Przeciwnikami Sokratesa byli sofiści, czyli zawodowi nauczyciele mądrości, uczący za pieniądze przede wszystkim sztuki mówienia. Uważali, że prawdziwa wiedza jest dla człowieka całkowicie niedostępna. W związku z tym cokolwiek powiemy, będzie to równie słuszne. Uważali, że lepiej skupić się na sposobach przekonywania rozmówcy. Słowami bowiem jak zauważyli można udowodnić wszystko. Sokrates zwalczał poglądy sofistów. Sam bronił się przed sądem – jego mowę spisał Platon – jego uczeń.

Jego metoda dyskusji nazywana jest elenktyczną (zbijanie argumentów, by wykazać fałsz tezy rozmówcy) oraz majeutyczną (wspólne szukanie prawdy za pomocą pytań stawianych przez nauczyciela (położnica)).

Nauki Sokratesa:

• Uczył cnoty, nazywał ją działalnością (arete) i najwyższą wartością etyczną. Cnotą nazywał sprawiedliwość, odwagę, świadomość dobra i zła.
• Wiedza jest osiągalna dla każdego człowieka.
• Wiedza prowadzi do szczęścia, więc nawoływał: poznaj samego siebie.
• Zdobywając wiedzę zyskujemy dobro i szczęście.
• Demaskował pozorną wszechwiedzę człowieka. Mówił o sobie i o innych: Jedno wiem, że nic nie wiem. Niewiedza Sokratejska zakładała, że jedynie brak zaufania dla uznanych prawd umożliwia twórcze poszukiwanie prawdy, cnoty i dobra.
• Dobro pochodzi z mądrości, a zło z głupoty. To co jest dobre jest także piękne. Mądrość, dobro i piękno zapewniają człowiekowi prawdziwe szczęście.