Kultura minojska i mykeńska:

Kulturę grecką poprzedzała kultura minojska, która rozwijała się na Krecie od początku II tysiąclecia p.n.e. Jej największym zabytkiem jest pałac królewski w Knossos. Zgodnie z legendą jego budowniczym był Dedal, który zbudował labirynt na prośbę króla Minosa. Kultura przestała się rozwijać w skutek najazdu Achajów, około 1400r. p.n.e. Achajowie byli potomkami plemion greckich i około XVI w. p.n.e. stworzyli kulturę mykeńską, którą cechowała prostota i surowość. Kultura ta upadła około XII w. p.n.e. w skutek najazdu Dorów. Przez następne stulecia kultura stopniowo upadało, stąd okres ten nazywamy Wiekami Ciemnymi.

Sztuka i życie w Grecji:

Starożytna sztuka grecka wyróżniała się konsekwencją w rozwoju. Zwykle mówiąc o niej wyróżniamy dwa style:

• kultura jońska – bardzo bogata, swobodna, indywidualna, lekka i majestatyczna,
• kultura dorycka – mniej swobodna, ciężka, rygorystyczna konstrukcja, powaga, dostojność i surowość.

Sztuka grecka opierała się na harmonii piękna, spokoju i słońca. Podobnie wyobrażamy sobie życie starożytnych Greków: pogodne i nietrudne, bez upału, wygodne dzięki niewolnikom i kobietom. Cierpienia miłosne uznawano za wstydliwą dolegliwość. Grekom nie groziła śmierć i starość, gdyż umierali młodo, a po śmierci czekali na nich bogowie. Bardziej nudzili się niż cierpieli – tak opisuje życie sprawiedliwego Ateńczyka Andrzej Banach. Ten obraz wyczytamy z dzieł Homera i Sofoklesa, nie jest on jednak pełny, gdyż obok Ateńczyków toczyło się również pełne kłótni i wojen życie.

Uważano, że zadaniem artysty nie jest tworzenie czegoś nowego, lecz odtwarzanie i naśladowanie rzeczywistości – mimezis. Tworząc wzorowano się zatem na przyrodzie, a wśród niej najpiękniejszy był człowiek.

Kultura a literatura w Grecji:

Kultura i literatura kojarzy się nam nieodparcie z Atenami. Dzieję się tak dlatego, że w Atenach zrealizował się w V i IV w. p.n.e. tzw. złoty wiek ludzkości. Właśnie tam i wtedy nastąpił rozkwit filozofii, niezwykłą harmonię osiągnęły rzeźba i architektura, powstały najważniejsze dokonania dramatu i teatru, zrealizował się nieosiągalny później ideał ustroju społecznego – demokracja ateńska. Jedną z najdoskonalszych budowli z tamtych czasów jest Akropol.

Wenus z Milo
Źródło: http://cudaswiata.wordpress.com/2009/08/05/wenus-z-milo-afrodyta-z-melos/ (stan na: 16.12.2010)

Słynni rzeźbiarze greccy:

• Fidiasz – Atena Partenos, Atena Promachos, Zeus Olimpijski
• Myron – Dyskobol, Atena, Marsjasz
• Skopas – Bachantka
• Praksyteles – Hermes z Dionizosem, Afrodyta z Knidos
• Lizyp – Apoxymenos, Odpoczywający Herakles
• działa anonimowe – Wenus z Milo, Nike z Samotraki
• płaskorzeźby Ołtarza Pergamońskiego

Grecja nie miała jednak nigdy jednolitego organizmu państwowego przez istnienie licznych państw-miast (polis). Dorobek literatury greckiej obejmuje poetów z całej Hellady, od wybrzeży Azji Mniejszej do południowej Itaki.

Demokracja ateńska:

Opierała się na rządach ludowych. Pełne prawa obywatelskie mieli wszyscy wolno urodzeni obywatele płci męskiej, musieli być także pełnoletni. Z nich składało się zgromadzenie ludowe, które podejmowało uchwały realizowane potem przez wybieranych drogą losową urzędników. Grecy musieli się jednoczyć z przyczyn militarnych, aby skuteczniej się bronić. Państwo dbało nie tylko o gospodarczą i polityczną pomyślność obywateli, ale także o rozwój kultury. W złotym wieku kultury ateńskiej, czyli w czasach Peryklesa uboższym obywatelom wypłacano specjalny zasiłek na udział w spektaklach teatralnych, wynagradzając im w ten sposób czas, który mogliby przeznaczyć na pracę.

Język w starożytnej Grecji:

Greka należała do rodziny języków indoeuropejskich i dzieli się ją na wiele grup dialektycznych. Do najważniejszych z nich należą dialekty:

• Dorycki – Sparta, Korynt, Rodos
• Eolski – Beocja, wyspa Lesbos, Eolida
• Joński – małoazjatycka Jonia
• Attycki – Ateny

Początki Rzymu:

Zgodnie z legendą Rzym założyło dwóch braci: Romulus i Remus. Byli synami boga wojny Mars, których zazdrosny wuj wrzucił do rzeki Tybru. Dzieci uratowali  od śmierci pasterze, a wykarmiła je wilczyca, która do dnia dzisiejszego pozostaje symbolem Rzymu. Rzym został założony prawdopodobnie w VIII w. p.n.e. Dzieje tego państwa dzieli się na trzy epoki:

• okres królewski, do V w.p.n.e.
• okres republiki, do 31 r.n.e
• okres cesarstwa do V w.n.e.

Rzym podbił Grecję w IV w. p.n.e., ale kultura grecka podbiła Rzymian. Około roku 200 p.n.e. Rzymianie władali już całą Italią, a w I w. p.n.e całym światem śródziemnomorskim. Imperium Rzymskie łączyło ze sobą trzy różne kontynenty i osiągnęło szczyt swojej wielkości. Najsłynniejszym wodzem rzymskim był Juliusz Cezar (101 – 44 r.p.n.e.).

Cztery wieki ludzkości w Rzymie:

Rzymianie już w czasach starożytnych dokonali podziału swojej twórczości na różne etapy. W poniższej tabeli znajduje się ich zestawienie:

Kult cezarów w Rzymie:

W Rzymie oddawano cześć boską panującemu władcy. Gdy zmarł cezar, w drodze uchwały senatu stawał się bóstwem. Kult cezarów objawiał się stawianiem władcom pomników jeszcze za ich życia, śmierć miały poprzedzać znaki na niebie, a w czasie składania na stosie na niebie pojawiała się kometa.

Sztuka w Rzymie:

Rzymianie kopiowali wprost oraz czerpali różne wzory ze sztuki greckiej. Istniały jednak pewne elementy typowe dla sztuki Rzymu, np. kolumny i łuki triumfalne, sklepienia i kopuły oraz podziemne krypty. Najważniejszą częścią miasta było forum, gdzie znajdowały się najważniejsze budowle. Budowano wspaniałe amfiteatry, najbardziej znane do dziś pozostaje Koloseum. Inne znane budowle to Panteon i Forum Romanum. Najsłynniejszą rzeźbą jest posąg cesarza Marka Aureliusza. Rzeźby były realistyczne i przedstawiały szczegółowo anatomię człowieka. Malowano na tynku, marmurze i deskach. Kolorową mozaiką ozdabiano ściany domów i podłogi. Rzymianie budowali:

• łaźnie – termy Karakali i Domicjana
• cyrki – Circus Maximus
• łuk triumfalny –  Tytusa czy Trajana
• kolumny – Trajana, Marak Aureliusza
• świątynie – Westy, Fortuny Wirilis, Partenon.